آیا می‌دانید در جریان کالبدشکافی دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد؟ با فوت‌وفن همراه باشید تا جواب پرسش‌های خود را پیدا کنید. 

همه آنچه از کالبدشکافی می‌دانیم تصاویر و صحنه‌هایی است که در سریال‌های تلویزیونی تا به حال مشاهده کرده‌ایم. از داستان‌های غیرواقعی جنایی گرفته تا یک بازرس خوش‌چهره که از جمع‌آوری کوچکترین سرنخ‌ها حجم وسیعی از اطلاعات را به دست می‌آورد؛ یا در جایی دیگر عمل کالبدشکافی که در جریان فیلم به شکلی غیرواقعی به سرعت و به راحتی  پشت سر هم طی می‌شود.

اکنون زمان آن است تا به تحلیل روش علمی و اصولی اتفاقات واقعی که در جریان کالبدشکافی می‌افتد بپردازیم.

کالبدشکافی آزمایش و بررسی بر روی جسدی بی‌جان است که از طریق آن علت مرگ، دلایل و نشانه‌های بیماری کشف می‌شود و در مرحله آخر تشخیص هویت شخص صورت می‌گیرد. پزشکان آسیب‌شناس با گذراندن دوره‌های آموزشی خاص در این خصوص به آن درجه از تخصص می‌رسند که از طریق عمل کالبدشکافی وضعیت‌های غیرعادی را تشخیص و در پایان کار خود دلایل محکمه‌پسند و قابل قبولی را  ارائه دهند. علاوه بر این، عمل کالبدشکافی می‌تواند با هدف بررسی یک بیماری یا آموزش پزشکی نیز انجام شود. پیش از شروع به انجام عمل کالبدشکافی، شخصی که مسئول تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات مربوط به مرگ شخص است از طریق بررسی حوادث مرتبط، مشورت با پزشک مربوطه و اعضای خانواده، مطالعه سوابق پزشکی فرد و بررسی صحنه و موقعیت وقوع مرگ تمام اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری می‌کند و به بخش مربوطه ارائه می‌دهد.

معاینه خارجی

عمل کالبدشکافی ابتدا با یک بازرسی دقیق و موشکافانه از سرتاسر بدن آغاز می‌شود. این کار به تشخیص هویت شخص، اثبات مدارک و شواهد موجود و نیز بررسی دلایل احتمالی مرگ کمک می‌کند. پزشک آسیب شناس کوچکترین خصوصیات جسد، از نوع پوشش و لباس فرد گرفته تا مسائل مهمتر مانند ویژگی‌های جسمی حائز اهمیت از جمله رنگ چشم، رنگ مو، قد، جنسیت و سن را مورد بررسی قرار می‌دهد.

پس از جدا کردن لباس‌ها از بدن، مرحله دیگری از بررسی بر روی جسد انجام می‌شود. مواردی از قبیل بازرسی کردن اثر باقیمانده از باروت، جای گلوله، قسمتی جداشده از پوست، خصوصیات ظاهری مانند جای زخم، تتو یا اثر جراحت. علاوه بر این، با استفاده از اشعه ایکس می‌توان وضعیت غیر عادی استخوان‌ها و در برخی مواقع جای قرار گرفتن گلوله یا هر شیء دیگر را نیز تشخیص داد. همچنین، پزشک آسیب‌شناس ممکن است نمونه‌هایی از مو یا ناخن شخص را بردارد تا در ادامه عملیات کالبدشکافی به شکل دقیقتری مورد آزمایش قرار گیرد. پزشک آسیب‌شناس موظف است هر نتیجه‌ای که از عملیات کالبدشکافی بدست می‌آورد را در نمودار شخص ثبت و نیز به طور یادداشت‌های شفاهی ضبط کند.

معاینه داخلی

در صورتی که نیاز به انجام معاینه داخلی باشد، پزشک آسیب‌شناس می‌بایست تمام قسمت‌های سینه، شکم، لگن و در صورت نیاز مغز را جداگانه کالبدشکافی کند. اغلب، قسمت‌هایی مانند صورت، بازوها، دست‌ها و پاها نیاز به معاینه داخلی ندارند. برش و شکاف دادن بدن مقداری خونریزی به دنبال خواهد داشت؛ به دلیل اینکه زمانی که قلب از تپیدن باز می‌ایستد، نیروی جاذبه باعث حرکت جریان خون می‌شود. پیش از شروع به برش دادن جسد، ابتدا قسمت نیم‌تنه جسد روی تخته‌ای با روکش لاستیکی قرار می‌گیرد تا دسترسی به قسمت‌های سینه و شکم راحت‌تر شود. اگر نیاز به کالبدشکافی مغز هم باشد، زمانی که کار با قسمت‌های سینه و شکم به پایان برسد، جای آن تخته به زیر سر تغییر می‌یابد.

پزشک آسیب‌شناس، عمل کالبدشکافی سینه و شکم را با رسم یک برش “Y” مانند آغاز می‌کند. دو بازوی “Y” از دو طرف شانه‌ها شروع و به وسط سینه ختم میشود. قسمت پایین “Y” نیز از ادامه آن آغاز و به قسمت شرمگاهی منتهی می‌شود.

البته لازم به ذکر است که این برش در اجساد مربوط به خانم‌ها با انحنایی در زیر سینه تغییر می‌یابد. این بخش یکی از قسمت‌هایی است که در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی اشتباه نشان داده می‌شود.

مرحله بعدی، جداسازی و بررسی قسمت‌های داخلی خواهد بود. به این معنا که با استفاده از اره یا دنده‌تراش (با ظاهری شبیه به قیچی هرس کردن در باغبانی) قفسه سینه را از بدن جدا می‌کنند. پزشک برشی تا مرز بین دنده‌ها و غضروف متصل به جناغ سینه ایجاد می‌کند. سپس، به ترتیب اطراف حفره سینه را برش می‌دهد و در نهایت در حالی که دنده‌ها همچنان به جناغ سینه متصل هستند، تمام بخش جلویی قفسه سینه را خارج می‌کند. کالبدشکافی قسمت شکم با خارج کردن روده ها و سایر بافت‌های متصل شروع می‌شود. برای این کار از قیچی یا چاقوی مخصوص کالبدشکافی استفاده می‌شود.

اگر نیاز به کالبدشکافی مغز نیز باشد، پزشک برشی به طول فاصله فرق سر تا برآمدگی استخوانی پشت یک گوش سپس تا برآمدگی گوش بعدی ایجاد میکند. بعد از آن با استفاده از اره مخصوص جمجمه شکافته می‌شود. این اره مخصوص با حفظ بافت نرم مغز، استخوان جمجمه را برش می‌دهد. پس از آنکه سایر قسمت‌های جسد جدا شد، هر کدام به طور مجزا مورد آزمایش و بررسی دقیق‌تر و کاملتر قرار می‌گیرد.

111111111111111111111111111111111111111111

در برخی مواقع، بر اساس تکنیک‌های خاص کالبدشکافی، مغز تا پایان عمل درون مایعی مخصوص به مدت چندین روز یا حتی چند هفته نگهداری می‌شود. این روش نگهداری از اعضای بدن درون مایع به دلیل حفظ کامل بافت و ماهیت هر عضو

در زمان اهدای عضو بسیار کمک می‌کند. از طرف دیگر، در عملیات‌هایی که ممکن است برای مدتی به طول بیانجامد، این روش عضوها را از فاسد شدن محافظت می‌کند. مخصوصاً بافت مغز به دلیل ویژگی خاصی که دارد با استفاده از این روش در شرایطی ثابت و تحت کتترل نگهداری می‌شود. ساختار طبیعی مغز در عین شباهتش به نرمی ژلاتین قوامی شبیه به خمیر یا یک آووکادوی رسیده دارد.

پزشک آسیب‌شناس و متخصص آزمایشگاه گاهی مایعات خارج شده از جسد را نیز مورد آزمایش و بررسی قرار می‌دهند. ادرار، خون، ژل شیشه‌ای چشمها و زردابی که از کیسه صفرا خارج می‌شود و ممکن است ناشی از عفونت، دارو، ترکیبات شیمیایی با عوامل ژنتیکی باشد. با توجه به هدف اصلی عمل کالبدشکافی، پزشک آسیب‌شناس بخش‌هایی از عضوی که مورد آزمایش قرار گرفته است را حفظ می‌کند؛ به خصوص اگر در حین عمل به مورد غیرمعمول و مشکوکی بربخورد.

بازگرداندن جسد به حالت اولیه

پس از اتمام عمل کالبدشکافی، به استثنای قسمت‌هایی که جهت بررسی دقیق‌تر به صورت جداگانه محافظت خواهند شد، سایر عضوها به محل خود بازگردانده می‌شوند. جناغ سینه و دنده‌ها نیز معمولاً به همان حالت اولیه خود قرار خواهند گرفت. پیش از شروع به دوختن جسد با نخ بخیه مخصوص، سرتاسر بدن با موادی شبیه به پشم پر می‌شود. قسمت‌هایی که قرار است به محل اصلی خود درون بدن بازگردانده شوند، ابتدا درون کیسه‌ای قرار می‌گیرند تا از نشت مایعات جسد جلوگیری شود. در نهایت جسد دوخته و شست‌وشو می‌شود تا برای مراسم خاکسپاری آماده شود.